Czy warto być VATowcem?

Każdy przedsiębiorca musi liczyć się z obowiązkiem płacenia podatków. Oprócz wyboru sposobu rozliczania podatku dochodowego, takiego jak ryczałt, podatek według skali podatkowej i podatek liniowy, należy zastanowić się nad podatkiem od towarów i usług (VAT). Część branż musi płacić VAT obligatoryjnie, jednak istnieje całkiem kuszące prawo do zwolnienia od VAT. Dlatego wielu początkujących przedsiębiorców zadaje sobie pytanie, czy płacenie podatku od towarów i usług im się opłaci?

Vatowiec, czyli kto?

Mianem „vatowca” określa się potocznie czynnego podatnika VAT (value added tax – od wartości dodanej). Podleganie temu podatkowi zostało uregulowane w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Zgodnie z dokumentem osoby, które nie korzystają ze zwolnień przedmiotowych i podmiotowych określane są jako podatnicy VAT. Są nimi zatem podmioty wykonujące czynności opodatkowane, zarejestrowane do VAT i opłacające podatek od towarów i usług. Czynią to na podstawie złożonego w urzędzie skarbowym zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R. Taką deklarację składa przedsiębiorca, który chce opłacać podatek VAT dobrowolnie, albo też spełnia obligatoryjne przesłanki objęcia tym podatkiem. Kto nie ma takie obowiązku? Przedsiębiorcy, których przychody nie przekroczyły 200 000 PLN w skali roku. W takim przypadku mogą skorzystać ze zwolnienia podmiotowego.

Kto musi być vatowcem?

W momencie przekroczenia sumy przychodów równej 200 000 PLN w skali roku przedsiębiorca staje się vatowcem. Obowiązkowe opłacanie VAT dotyczy także przedsiębiorców, którzy z mocy ustawy zostali pozbawieni prawa do zwolnienia z tego podatku ze względu na rodzaj wykonywanej działalności. Dotyczy to podmiotów dokonujących sprzedaży metali szlachetnych, towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym (z wyjątkiem energii elektrycznej, wyrobów tytoniowych oraz samochodów osobowych), terenów budowlanych, budynków, budowli lub ich części i nowych środków transportu. Vatowcami są także przedsiębiorcy, którzy prowadzą sprzedaż wysyłkową preparatów kosmetycznych i toaletowych, komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych, urządzeń elektrycznych i nieelektrycznych sprzętu gospodarstwa domowego, silników, turbin i pomp. Z VAT nie są zwolnione podmioty prowadzące sprzedaż hurtową i detaliczną części do pojazdów samochodowych i motocykli, a także sprzedaż usług prawniczych, usług w zakresie doradztwa (z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego), usług jubilerskich oraz ściągania długów.

Jakie obowiązki ma vatowiec?

Z byciem vatowcem wiąże się szereg obowiązków wobec Skarbu Państwa, zarówno rejestracyjnych, jak i ewidencyjnych. Podatnik jest zobowiązany do złożenia deklaracji na formularzu VAT-R we właściwym urzędzie skarbowym. W związku z tym, że moment, w którym przedsiębiorca zostaje czynnym podatnikiem VAT nie jest określony w przepisach, przyjmuje się, że następuje to w momencie złożenia zgłoszenia. Należy tego dokonać przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu. Złożenie deklaracji VAT-R wywołuje szereg konsekwencji. Od momentu stania się vatowcem konieczne jest składanie deklaracji podatkowych i wystawianie faktur VAT. Nieodzowne jest także prowadzenie pełnej ewidencji sprzedaży i zakupów. To niezwykle istotny obowiązek vatowca, ponieważ na podstawie takiego rejestru można prawidłowo określić wysokość podatku należnego, wynikającego ze sprzedaży. Do ewidencji wprowadzane są kwoty wykazane na podstawie wystawionych oryginałów faktur sprzedaży, faktur korygujących, faktur wewnętrznych i raporty z kasy fiskalnej. Jeszcze jednym obowiązkiem vatowca jest wpłacanie do urzędu skarbowego podatku VAT.

Czym jest VAT należny, a czym VAT naliczony?

By w pełni zrozumieć obowiązki i przywileje vatowca należy poznać dwa oblicza podatku od towarów i usług. Prawo podatkowe rozróżnia VAT należny od VAT naliczonego. Ten pierwszy należy się Skarbowi Państwa. Vatowiec jest zobligowany wpłacić go do właściwego urzędu skarbowego. Jest on wyliczany na podstawie przychodów pochodzących ze sprzedaży usług lub towarów. Natomiast VAT naliczony zawarty jest na dokumentach, które firma otrzymuje od dostawców, czyli na fakturach zakupowych. Polskie prawo umożliwia przedsiębiorcom, którzy są vatowcami, zmniejszenie podatku należnego o podatek naliczony.

Kiedy warto być vatowcem?

Na podatnikach VAT ciąży niemało obowiązków. Czy zatem opłaca się być vatowcem? W większości przypadków tak, choć wiele zależy od tego, kto jest naszym podstawowym klientem. Jeżeli jest to czynny podatnik VAT, to z pewnością chętniej nawiąże współpracę z podmiotem, który jest vatowcem, ponieważ w takim przypadku będzie mógł pomniejszyć swój VAT o kwotę podatku z faktury. Ponadto bycie czynnym płatnikiem VAT pozwala na odliczenie podatku od towarów i usług podczas firmowych zakupów, kosztów i inwestycji. Z ekonomicznego punktu widzenia jest to korzystne. Szczególnie w przypadku sporych kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, choć nawet małe koszty pozwalają na odliczenie zysku. Kolejną sytuacją, w której bycie vatowcem staje się korzystne jest uzyskanie nadwyżki naliczonego VAT nad należnym. Sprawdza się to w przypadku podmiotów, które w ramach działalności dokonują dostaw towarów lub usług na rzecz podmiotów będących czynnymi podatnikami VAT; które dokonują wysokich inwestycji; których usługi są opodatkowane stawką poniżej 23%; których działalność opiera się na imporcie towarów (mają one prawo do odliczenia VAT z dokumentów celnych).

Kiedy nie warto być vatowcem?

Komu można odradzić rejestrowanie się jako czynny płatnik VAT? Przede wszystkim przedsiębiorcom, którzy prowadzą niewielką działalność gospodarczą i którzy w dodatku współpracują z kontrahentami, którymi są osoby prywatne. Jeśli klientem nie-vatowca jest firma, to VAT staje się dla niej dodatkowym obciążeniem. Vatowiec do faktury będzie musiał takiemu klientowi doliczyć VAT, a to sprawi, że stanie się dla kontrahenta nieatrakcyjny na rynku. Wystawiona przez niego faktura nie wyszczególni należnego podatku VAT, ponieważ jest on zwolniony z obowiązku opodatkowania sprzedaży. Klient będący vatowcem będzie mógł wpisać taką fakturę do księgi przychodów i rozchodów, ale nie wpisze jej w rejestrze zakupu VAT i nie będzie miał prawa do odliczenia podatku.

Czym różni się faktura wystawiona przez vatowca i nie-vatowca?

Faktury czynnego płatnika VAT i przedsiębiorcy zwolnionego od płacenia podatku od towarów i usług z pozoru wyglądają podobnie. Zawierają kluczowe elementy, takie jak data, numer, dane kontrahentów, nazwy towarów i usług. Różnią się jednak znacząco w miejscu wyszczególnienia wartości sprzedaży pomniejszonej o stawkę VAT i określenia stawki VAT. Oto podstawowe różnice:

Dane na fakturze

Faktura vat owca

Faktura nie-vatowca

Data wystawienia i kolejny numer identyfikujący

Imiona i nazwiska / nazwy, adresy i numery NIP podatnika i nabywcy

Nazwa / rodzaj towaru lub usługi podlegającej sprzedaży

Miara i ilość towarów / zakres wykonywanych usług

Cena jednostkowa towaru / usługi

Wartość dostarczonych towarów / wykonanych usług objętych transakcją, która nie zawiera podatku (wartość sprzedaży netto)

Stawka VAT

Suma wartości sprzedaży z podziałem na poszczególne stawki VAT

Kwota należności ogółem

Czy warto być vatowcem?

Problem w tym, że wielu początkujących przedsiębiorców rozpoczyna swoją przygodę z biznesem właśnie od założenia niewielkiej firmy. W przypadku, kiedy już w momencie zakładania działalności gospodarczej podmiot planuje w przyszłości duże przychody, powinien zdecydować się na złożenie deklaracji VAT-R. Dlaczego? Ponieważ wtedy będzie miał możliwość odliczenia VAT z tych kosztów, które ponosi już na początku działalności. Jeśli taki przedsiębiorca nie zdecyduje się na bycie vatowcem, to poniesie wszystkie koszty w kwocie brutto.